MENU

تفاوت آمار خشونت بر زنان در کشورهای مختلف، به شدت و ترکیب زمینه‌های اجتماعی، فرهنگی، قانونی و روانی هر جامعه بازمی‌گردد. در جوامعی که ساختار خانواده پدرسالارانه‌تر است، قوانین حمایتی ضعیف‌ترند، فشارهای فرهنگی و مذهبی سنگین‌ترند و زنان کمتر به حقوق خود آگاه‌اند، خشونت بیشتر رخ می‌دهد و کمتر گزارش می‌شود. در مقابل، کشورهایی که قوانین حمایتی قوی‌تر دارند، آموزش برابر و سیاست‌های اجتماعی پیشرفته‌تری اجرا می‌کنند، آمار رسمی متفاوتی را نشان می‌دهند. بنابراین، تفاوت چشمگیر آمار جهانی بازتابی از شدت و شکل حضور این عوامل در هر جامعه است.
برای درک این تفاوت‌ها، چهار زمینه‌ی اصلی خشونت بر زنان را باید شناخت:
۱) در خانواده
خشونت بر زنان—چه مالی، جسمی، جنسی، اجتماعی، عاطفی، کلامی و روانی—در بسیاری از خانواده‌ها رخ می‌دهد. متأسفانه شکل‌های عاطفی، کلامی و روانی شایع‌ترین و پنهان‌ترین‌اند و این چرخه از ترس، شرم و سکوت تغذیه می‌شود. در کنار این، تفاوت در تربیت و رشد فرزندان دختر و پسر خشونت را عادی‌سازی کرده و نابرابری را از کودکی بازتولید می‌کند.
۲) در جامعه
قضاوت‌ها، نقش‌های جنسیتی، فشارهای فرهنگی و مذهبی و قوانین نانوشته زندگی زنان را در همهٔ عرصه‌ها تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. این تبعیض‌ها فقط در خانه نیستند—در محل کار، محیط‌های آموزشی، خیابان‌ها و کوچه‌ها، وسایل نقلیهٔ عمومی، کلینیک‌ها و اتاق‌های درمان، و حتی در فضاهای مشارکت اجتماعی نیز خود را نشان می‌دهند. خشونت می‌تواند شکل‌های پنهان یا آشکار داشته باشد؛ از نگاه‌های آزاردهنده تا آزار خیابانی، از محدودیت‌های فرهنگی تا تبعیض شغلی، از بی‌عدالتی آموزشی تا بی‌احترامی در فضاهای عمومی.
۳) در حکومت
وقتی قانون، سیستم قضایی یا ساختار قدرت خود عامل خشونت است یا مانع عدالت می‌شود، چرخه‌ای عمیق شکل می‌گیرد. نمونه‌ها فراوان‌اند: در برخی کشورهای آفریقایی و بخش‌هایی از آمریکای لاتین و هندوستان قوانینی وجود دارد که حقوق زنان را محدود یا نقض می‌کنند؛ در افغانستان محرومیت دختران از تحصیل یکی از دردناک‌ترین نمونه‌های خشونت ساختاری است؛ و در ایران، اعدام زنان و سرکوب معترضان در دو سال گذشته نمونه‌هایی آشکار از خشونت حکومتی است. در سال ۲۰۲۴ حداقل ۳۱ زن اعدام شدند و تا پایان سپتامبر ۲۰۲۵ این رقم به ۳۸ زن رسیده است—اعداد تکان‌دهنده‌ای که ابعاد این خشونت را نشان می‌دهد. این مشکلات جهانی هستند: امروز در ۹۰٪ کشورهای جهان هنوز قانونی برای دستمزد برابر بین زنان و مردان وجود ندارد—نمادی از اینکه تبعیض تنها یک مسئلهٔ فرهنگی نیست، بلکه در ساختارهای رسمی نیز نهادینه شده است.
۴) درونی (Self)
این سخت‌ترین و عمیق‌ترین لایهٔ خشونت بر زنان است. سال‌ها سرزنش، تحقیر، فشار اجتماعی و سکوت می‌تواند زنان را به جایی برساند که ارزش خود را نادیده بگیرند یا باور کنند که «تحمل» بخشی از وظیفهٔ آن‌هاست. ما از شما که این متن را می‌خوانید دعوت می‌کنیم: با خودتان مهربان باشید، به خودتان احترام بگذارید، هر انسان با کرامت متولد می‌شود و شایستهٔ عشق، امنیت و احترام است.
شناخت این زمینه‌ها نشان می‌دهد آمار تنها اعداد نیستند، بلکه آینهٔ ساختارهای آزار، ستم و تبعیض در جامعه‌اند.
افزون بر این، اختلاف‌های فاحش در آمار زن‌کشی ناشی از طبقه‌بندی‌های قانونی نیز هست؛ قتل زنان به‌دلیل جنسیت‌شان اغلب تحت عنوان «قتل ناموسی»، «اختلاف خانوادگی» یا در سکوت کامل ثبت می‌شود و در آمار رسمی دیده نمی‌شود. واژهٔ «زن‌کشی» یا فمیساید هرچند در ادبیات فمینیستی و رسانه‌ها به‌تدریج رواج یافته، هنوز در بسیاری از نظام‌های کیفری جایگاه رسمی ندارد و تنها اصطلاحات عمومی مانند قتل یا قتل غیرعمد به کار می‌روند. در نتیجه، زن‌کشی به‌عنوان خشونت جنسیت‌محور پنهان می‌ماند. در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از تصویب کنوانسیون استانبول (۲۰۱۷)، کشورها موظف شده‌اند خشونت‌های جنسیت‌محور علیه زنان را آشکار و ثبت کنند، اما شکاف میان زبان حقوقی و واقعیت اجتماعی همچنان باقی است.